Äýëõèéä õîâîð çºâõºí Ìîíãîëä áàéäàã àìüòàä ÷ íèëýýä áàéäàã.
ÄÈÃÂÀÐÀÍÇ íü Àìåðèê, áàðóóí åâðîïò çºâõºí ÷óëóóæñàí õýëáýðýýð îëääîã áîë Ìîíãîëûí ãîâüä îäîî õ¿ðòýë àìüä ìºõºæ ñºíºñºíã¿é ¿ëäýí õîöîðæýý. Äèãâàðàíç íü òàâüòèðã¿é ààø àðàíøèíòàé, 8 õºëòýé, õºëºí人 ñîíñîõ ýðõòíèé ¿¿ðýã ã¿éöýòãýäýã íàìèðàà ¿ñòýé, óíòàìòãàé, ñîõîð àìüòàí. Ãîâü öºëèéí àíãàì íºõöºëä á¿òýí 9 ñàð áóþó 270 õîíîã óíä õîîëã¿é ÿâæ ÷àääàã àæýý.
ÕÀÂÒÃÀÉ íü 2 áºõò òýìýýíèé îéðûí ºâºã. Çýðëýã òýìýý- õàâòãàé íü òºâ Àçè, Ìîíãîëîîñ ººð õààíà ÷ áàéõã¿é ìàø õîâîð àìüòàí þì. Òýìýýã áîäâîë íàðèéí øºìáºãºð õîøóóòàé, íàìõàí æèæèã áºõòýé, çýãçãýð ãîîëèã õºëòýé, óë òàâàã íü áàãà, çîãäîð, øèë, ºâäãºí人 áîãèíî øèíãýí ¿ñòýé, á¿õ áèåèéí ¿ñ íü òà÷èð, í¿ä õóðö, õàìàð ¿íýð÷, ñîíîð ñîðãîã àìüòàí. Ãîâü-Àëòàé, Áàÿíõîíãîð àéìãèéí íóòàãò îðøèõ ãîâü öºë ãàçàðò òààðàëäàíà. Îëîí õîíîã óíä óñã¿é ÿâæ ÷àääàã àìüòàí.
Äýëõèé äýýð çºâõºí Ìîíãîëûí ãîâüä òààðàëääàã õîâîð àìüòíû íýã áîë ãîâèéí áààâãàé áóþó ÌÀÇÀÀËÀÉ þì. Ãîâü öºëèéí àìüäðàëä çîõèöñîí øàëìàã ò¿ðãýí õºäºë㺺íòýé, ìîõîî áàõèì õóìñòàé, îéí õ¿ðýí áàéâãàéã áîäâîë áèåýð æèæèã, öàéâàðäóó áóóðàë ¿ñòýé, îíèãîðäóó í¿äòýé ýíý àìüòàí ºâñ, óðãàìàë áîëîí ìýðýã÷èä, æèæèã õýâëýýð ÿâàã÷èä, õîðõîé øàâüæààð õîîëëîíî. Ìîíãîë Àëòàéí öààä ãîâèéí Ñýãñ öàãààí áîãä, Ýõèéí ãîë, Øàð õóëñ, Öàãààí áóðãàñ, Ëàìûí òîîðîéí øàíäóóä, Çàõóé, Çàðàì, Õàòàí ñóóäàë çýðýã ãàçàðò àìüäàðäàã. ªâëèéí ýõýí ñàðààñ õàâðûí äóíä ñàð õ¿ðòýë õàäíû àíãàë, àãóé, óõñàí í¿õýíä è÷äýã.
ÌÎÍÃÎË ÁªÕªÍ çºâõºí Ìîíãîëä áàéäàã áºãººä ººð ÿìàð ÷ óëñ îðîíä áàéäàãã¿é àìüòàí. Áºãòãºð äàâæàà áèåòýé, òóÿõàí íàðèéí õºëòýé, õàíäãàéíõ øèã ìîíõîð õàìàðòàé, ñ¿¿í òýæýýëò àìüòàí þì. Öàãò 70-80 êì õóðäàëäàã ìàø õóðäàí áºãººä Àëòàéí àðûí èõ íóóðûí õîòãîð, íóóðûí õºíäèéä íóòàãëàäàã. Çóí áîð, ºâºë íü ñààðàë ç¿ñòýé. Ìàõ íü èõ àìòòàé, ýâýð íü äîðíî äàõèíû àíàãààõ óõààíû õîâîð á¿òýýãäýõ¿¿í áîëäîã áàéíà.
Îëîí ýðäýìòýí ñóäëàà÷èä àäóóã Àçè- Ìîíãîë íóòãààñ ãàðàëòàé ãýæ ¿çäýã. ¯¿íèéã áàòëàõ áàðèìò íü ìàíàé õîíõðîîñ ìàø ºíº ýðòíéè àäóóíû á¿ä¿¿ëýã òºðºë îëäñîí ÿâäàë þì. Àäóóíû óäìûã õºëèéí õóðóóíû òîîãîîð õººí ñóäëàõàä 3-äàã÷ ãàëàâûí ¿å 5-30 ñàÿ æèëèéí ºìíºõ ¿åèéí àäóóíû ºâºã íýã òóóðàéò òàõü áîëîí õóâèðñàí ãýæ ä¿ãíýæýý. Îð÷èí ¿åèéí àäóóíû çýðëýã óäàì íü Ìîíãîëûí òàõü ãýæ ¿çäýã áèëýý. Õîéä Àìåðèêààñ 650-èàä ìÿíãàí æèëèéí òýðòýý ¿åèéí àäóóíû ÷óëóóæñàí ÿñ îëäñîí íü Àçèàñ î÷ñîí àäóóíûõ áîëîõûã òîãòîîæýý. Åð íü ìîíãîë àäóó ìàø òýñâýð òýâ÷ýýðòýé, ÷àäàëòàé, õóðäàí àìüòàí áèëýý. Ýíý òóõàé òà íàð Æåéìñ Îëäðèæèéí “Ãàéõàìøèãò ìîíãîë ìîðü” òóóæààñ óíøñàí áàéõ ãýæ íàéäàæ áàéíà. Óíøèæ àìæààã¿é áîë çààâàë óíøààðàé. Èõ àìòòàé íîì ø¿¿.
Ãèííåñèéí íîìîíä îðñîí ìîíãîëûí íýãýí àâàðãà àìüòàí íü äýëõèéí õàìãèéí óðò ñàðâóóò ¿ëýã ã¿ðâýë. Ýíý àìüòàí íü öýðäèéí ãàëàâûí ¿åä Ìîíãîëûí ºìíºä õýñýãò îðøèõ Íýìýãòèéí ñàâ ãàçàðò àìüäàð÷ áàéñàí ÒÅÐÈÇÈÍÎÇÀÂÐ õýìýýõ ¯ëýã ã¿ðâýë þì. Ò¿¿íèé ñàðâóóíû óðò íü 91.4 ñì óðò õ¿ðäýã áàéíà. Õýäèé èéì óðò ñàðâóóòàé áîëîâ÷ ìàø õîöðîãäîíãóé óóðàã òàðõèòàé áºãººä áàðàã ø¿äã¿é øàõàì òóë øàâüæ õîðõîé çóóøòàí áàéñàí áàéæ áîëîõ þì ãýæ Ãèííåñèéí íîìîíä òýìäýãëýæýý.
Ìîíãîëûí àìüòíû àéìãèéí áàñ íýãýí ãàéõàìøèã íü 1922 îíûã õ¿ðòýë ¿ëýã ã¿ðâýë ãýã÷ àìüòàí ºíä㺺ð ¿ðæäýã ãýäãèéã äýëõèé ìýääýãã¿é áàéæýý. Àìåðèêèéí áàéãàëü, ò¿¿õèéí ìóçåéí ýðäýìòýä Ìîíãîëûí èõ ãîâèéí äóíä îðøèõ Áàÿíçàãèéí /ªìíºãîâü àéìàã/ íóòãààñ íýã äîð ýýëæëýí äàâõàðëàñàí õóðäñûí 3 ¿åýñ íèéòäýý 30 øàõàì ºíäºãòýé ¿¿ð îëæýý. Ýíý ºíäºãíèé òàëààð îëîí æèë ìàðãàñíû ýöýñò ¿ëýã ã¿ðâýëèéí ºíäºã ãýäãèéã áàòàëæýý.
No comments:
Post a Comment