ЗӨВХӨН МОНГОЛДОО

Amarhan sain baitsgaana uu. Ta buhend ene udriin mendiig hurgey. Minii shinehen blogoor zochilson ta buhndee bayarlalaa.

ǪÂÕªÍ ÌÎÍÃÎËÄÎÎ

Öýöãèéí ñàéõíûã áè çºâõºí íóãààñàà ò¿¿ëýý.

Öýíãýëèéí äóóã áè çºâõºí òàëààñàà ñîíñëîî.

Õ¿ëãèéí õóðäíûã áè çºâõºí ñ¿ðãýýñýý áàðèëàà.

Õ¿¿õíèé öàðàéëãèéã áè çºâõºí Ìîíãîëäîî õàðëàà.

Óñíû òóíãàëàãèéã áè çºâõºí Òóóëààñàà àìñëàà.

Óõààíû ñàðóóëûã áè çºâõºí ºâãºäººñºº ñóðëàà.

Àíäûí æóðìûã áè çºâõºí àðäààñàà ñóðëàà.

Àìüäûí æàðãàëûã áè çºâõºí Ìîíãîëäîî ýäýëëýý.

“ǪÂÕªÍ ÌÎÍÃÎËÄÎΔ äóó Çàâõàí íóòãààñ òºðæ ãàðñàí áèëýý. Ýíý äóóíû ¿ãèéã áè÷ñýí àëäàðò ÿðóó íàéðàã÷ ÎÒÃÎÍÒÝÍÃÝÐÈÉÍ õ¿¿  Á.ßâóóõóëàí íü ìèíèé ààâûí íàéç áàéñàí áºãººä áè áàãàäàà ààâòàéãàà ßâóó àõûíäàà èõ î÷äîã áàéëàà. Ìèíèé ààâ, ßâóó àõ 2 íýã íóòãèéí íàñàí áàãûí àíäóóä áèëýý. ßâóó àõûí áýëýãëýñýí “Äýëõèé” íýðòýé íîì îäîî áîëòîë íàäàä íàíäèí äóðñãàë áîëîí õàäãàëàãäñààð áàéäàã. 23-ð ñóðãóóëèéí óðä áàéõ “ßÂÓÓÃÈÉÍ ÖÝÖÝÐËÝÔ-èéí îð÷èìä î÷èõ áîëãîíäîî áè ßâóó àõûãàà, áàñ ààâûãàà äóðñäàã þì. Òýíäýýñ æààõàí öààøëàõàä Óëñûí Èõ Äýëã¿¿ðèéí ç¿¿í òàëä áàéäàã ßâóó àõûí àìüäàð÷ áàéñàí áàéð õàðàãäàõ…...Òýð ë áàéðàíä ààâ ßâóó àõ 2 øàòàð òîãëîíãîî õºõ ï¿¿øèãýý ñîðîîä ë õîðâîîãèéí ñîíèí õà÷èíûã õººðºëäºí áàéñàí íü îäîî ÷ ìèíèé ñýòãýëä òîä áàéäãàà. Áàë÷èð áàãà íàñàíäàà  ààâûíõàà ÿðüæ ºãäºã áàéñàí îëîí îëîí ñîíèí õà÷èíûã àìòàðõàí ñîíññîîð áàéãààä áè Ìîíãîëîîðîî áàõàðõàæ ºññºí áèëýý. “Ìîíãîëîî õàéðëàäàã ààâ ”-ûãàà äàãàæ ÿâäàã ààâûí îõèí áàéëàà.  
Ǻâõºí ÌÎÍÃÎË- ä áàéäàã ãàéõàìøèãèéí òóõàé ë ýíä ºã¿¿ëýõ áîëíî. 

Þóíû  ºìíº ÅâðîÀçèéí  ôèçèê ãàçàð ç¿éí çóðàã äýýð ÌÎÍÃÎË îðíîî  õàðöãààÿ.

 Ìîíãîë îðîí ýðãýí òîéðîí ºíäºð  ºíäºð  óóë íóðóóäààð õ¿ðýýë¿¿ëýí îðøèæ áàéãàà áèç.  Óðä òàëààðàà Êóíü Ëóíü, Èõ Ãèìàëàéí ºíäºð íóðóóä, ç¿¿í òàëààðàà Èõ Õÿíãàíû, õîéä òàëààðàà Ñàÿí, Ñòàíîâûí, áàðóóí òàëààðàà Àëòàéí ºíäºð íóðóóäààð õ¿ðýýë¿¿ëñýí Åâðîàçèéí èõ ãîâèéí òýãø ºíäºðëºãò îðøèõ íýãýí õîíõîðò Ìîíãîë÷óóä áèä îëîí çóóíû òóðø àìüäàð÷ ñóóðüøñààð èðæýý. Ýíý  èõ ºíäºð óóë íóðóóä íü ìàíàé õîíõðûã  äàëàéãààñ õàëõàëæ áèä äàëàé òýíãèñèéí àþóëò õàð ñàëõè, øóóðãàíààñ õàìãààëàãääàã þì. Ýíý ë õîíõîðò Ìîíãîë àìüäðàë áóöàëæ áàéäàã þì äàà. Ìàíàé  õîíõðûí ò¿¿õ íàìòàð, áàéãàëü öàã óóð, ºâñ óðãàìàë, àí àìüòàí, õ¿í çîíû àìüäðàë, çàí çàíøèë, ñî¸ë èðãýíøèë ¿íýõýýð ãàéõàìøèãòàé äýëõèéä öîðûí ãàíö áàéäàã þì.  Äýëõèéä ººð õààíà ÷ áàéõã¿é îëîí îëîí àãóó ãàéõàìøèãóóä çºâõºí ýíý ë õîíõîðò, çºâõºí  ìèíèé  Ìîíãîëä ë áàéäàã þì ø¿¿.

Çà èíãýýä Ìîíãîëûí äýëõèéä õàìãèéí, õàìãèéíòàé òàíèëöàæ Ìîíãîëîîðîî áàõàðõàöãààÿ ! ! ! Ýíä áè çºâõºí ººðèéíõºº ìýääýãèéã ë áè÷íý. Ìèíèé ìýäýýã¿é îëîí îëîí õàìãèéí õàìãèéí áàéäàã ãýäýã íü ìýäýýæ. Õýðâýý òà íàðò òèéì øèíý ìýäýýëýë áàéâàë íàäàä òóñëààðàé.

Ìîíãîë îðîí áîë äýëõèéä õàìãèéí àíõ õ¿í ¿¿ññýí ºëãèé íóòãèéí íýã. Õ¿í àíõ õààíà ¿¿ññýí òóõàé ýðäýìòýä îäîîã õ¿ðòýë ìàðãàñààð áàéãàà áºãººä Àôðèêààñ ãàðàëòàé ãýäãèéã îëîíõè ýðäýìòýä çºâøèí õ¿ëýýæ áàéãàà áîëîâ÷ Àçè òèâýýñ, ò¿¿íèé äîòîð Òºâ Àçèàñ ¿¿ññýí ãýæ ¿çäýã ýðäýìòýä íýëýýä áàéãàà þì. 1920-èîä îíû ýõýýð Àìåðèêèéí øèíæèëãýýíèé àíãè Ìîíãîëûí ãîâèéã 5 æèëèéí òóðø ñóäëàõäàà Àçè òèâèéí òºâ õýñýãò áóñàä ãàçàð íóòàãò õ¿í áèé áîëîõîîñ ºìíº õ¿íòýé áîëæýý ãýñýí òààìàãëàëûã àíõ äýâø¿¿ëæýý. Ýíý  òààìàãëàëûã àìåðèê, ôðàíö, îðîñûí îëîí ýðäýìòýä õ¿ëýýí çºâøººðñºí þì. ¯¿íèéã áàòòàé áîëãîõ  íýãýí  áàðèìò íü 1974 îíä Îðõîíû Øààìàðàààñ îëäñîí ìè÷íèé ÿñ þì. Ýíý ÿñ íü 2-3 ñàÿ æèëèéí ºìíº àìüäàð÷ áàéñàí ãýæ ¿çæýý.  Õýðâýý õ¿í ìè÷íýýñ ¿¿ññýí ãýäýã íü ¿íýí áîë Ìîíãîë îðîí õ¿íèé ¿¿ñëèéí ºëãèé ãýäýã íü äàìæèãã¿é ýý. Ñ¿¿ëèéí ¿åä õ¿íèéã áóðõíààñ ¿¿ñýëòýé ãýæ ¿çýõ ¿çýë ãàð÷ èðýýä áàéãàà. Îðîñûí ýì÷, ýðäýìòýí Ìóëäàøåâ ýíý ¿çëèéã äýâø¿¿ëæ îëîí íîì áè÷ñýí áîëîâ÷ èõýíõ ýðäýìòýä ¿¿íèéã çºâøººðºõã¿é áàéãàà áèëýý. Ìóëäàøåâèéí îíîëîîð õ¿í áóðõíààñ ¿¿ññýí áîë Òºâäèéí íóòàã áóþó Ãèìàëàéãààñ õ¿í ¿¿ññýí áîëîõ þì ãýíý. Ãýõäýý ¿¿íä áè íýã ë èòãýõã¿é áàéãàà. Áîãä Î÷èðâààíü óóë ìààíü Ãèìàëàéãààñ ºìíº îëîí çóóí æèëèéí ºìíº ¿¿ññýí ãýäýã ø¿¿ äýý.

·        Ìîíãîë  îðíû òºâ õýñýã Õàíãàéí íóðóó íü 3 òýðáóì æèëèéí òýðòýý ßâðàí ãàëàâò àíõ ¿¿ññýí ó÷èð äýëõèéí ýðòíèé óóë ãýæ ¿çäýã. Õàíãàéí íóðóóíààñ áóñàä Ìîíãîëûí á¿õ ãàçàð íóòàã á¿õýëäýý òóõàéí ¿åèéí öîðûí ãàíö ãàäààä äàëàé áîëîõ Íîìõîí äàëàéòàé çàëãààñ õýëõýý á¿õèé ã¿åõýí áîëîâ÷ àñàð èõ õýìæýýíèé äîòîîä òýíãèñèéí ¸ðîîëîîñ 900 ñàÿ æèëèéí ºìíº çàðèì óóëñ áèé áîëîí ºðãºãäñººð 800 ñàÿ æèëèéí ºìíº òýíãèñ òàòðàí øèðãýæ õóóðàé ãàçàð áèé áîëñîí ãýäýã.Õîéä ìºñºí äàëàé, Àòëàíò, Ýíýòõýãèéí äàëàéíóóäûã 200 ñàÿ õ¿ðýõòýé ¿ã¿éòýé æèëèéí ºìíº ¿¿ñ÷ Ãèìàëàéí íóðóó äºíãºæ 30-ààä ñàÿ æèëèéí ºìíº áèé áîëñíûã ¿çâýë Õàíãàéí íóðóóíû íî¸í îðãèë Îòãîíòýíãýð Áîãä Î÷èðâààíü óóë ìààíü “åðòºíöèéí óóëñûí àíõäàã÷” ãýæ ¿çýæ áîëîõ òàëòàé ãýíý. 

·