· Ìàíàé îðíîîñ îëäñîí õàäàí äýýð ñèéëñýí òýðýãíèé îí öàãèéã ýðäýìòýä îëîí ÿíçààð òîãòîîæ áàéãàà áîëîâ÷ 3-5 ìÿíãàí æèëèéí ºìíºõ çóðàã áîëîõûã áàòàëæ áàéãàà þì. Ýíý íü äýëõèéä õàìãèéí àíõ ò¿ð¿¿íä òýðýã çîõèîí á¿òýýñýí àðä ò¿ìýí áîë ìîíãîë÷óóä ãýäãèéã áàòàëæ áàéãàà áèëýý.
Ìîíãîë÷óóä ¿ð õ¿¿õäèéíõýý îþóí óõààíûã ñàðóóë óóæèì áîëãîí õ¿ì¿¿æ¿¿ëýõ àðäûí òîãëîîìûí á¿õýë á¿òýí ñî¸ëûã áèé áîëãîæýý. Äýëõèéä íýðä ãàðñàí Ðóáèêèéí øîîíîîñ ÷ äàâóó îëîí àðâàí îíüñîí òîãëîîì Ìîíãîëä áèé. Ìîíãîë àðäûí òîãëîîì íààäìûí ñàíä 15 àíãè á¿ëãèéí 800 ãàðóé òîãëîîì áàéäãààñ çºâõºí õºëºãò òîãëîîì ãýõýä ë 130 ãàðóé íýð òºðºë áàéíà. Îþóí óõààí çàäëàõ îíüñîí òîãëîîìîîð Ìîíãîë äýëõèéä òýðã¿¿í áàéðàíä îðíî. Ǻâõºí “Ìîäîí çàíãèëàà” õýìýýõ öóâðàë îíüñîí òîãëîîìûã 24, 48, 120 ìîä ýâë¿¿ëýí çàíãèääàã íü ðóáèêèéí øîîíîîñ èë¿¿ óõààí øààðääàã òîãëîîì àæýý. Ýíý òîãëîîìûí ãàéõàìøèãèéã äýëõèéä ãàðãàí áàòàëæ áàéãàà Ò¿ìýí-ªëçèé ãóàéã ìîíãîë÷óóä áàõàðõàõààñ àðãàã¿é ãàâüÿàòàé àâüÿàñòàé õ¿í áèëýý.
· 13-ð çóóíû ¿åèéí Ìîíãîë ã¿ðýíä òàâààð ìºíãºíèé õàðèëöàà õ¿÷òýé õºãæèæ àëò, ìºíãº, ãóóëèí çîîñ áîëîí öààñàí ìºíãºí òýìäýãò àíõ áèé áîëãîí õýâëýí õýðýãëýæ áàéâ. ×èíãèñ õààíû ¿åä ѯÕÝÑ íýðòýé ìºí㺠õýðýãëýæ áàéñàí òóõàé “Ìîíãîëûí íóóö òîâ÷îî”-íä òýìäýãëýñýí áàéäàã.
· Ìîíãîë îðîí õ¿íèé ºâºã ò¿¿õèéí äóðñãàë èõòýé. Ò¿¿íèé äîòðîîñ ªâºðõàíãàé àéìãèéí Áîãä ñóìûí òºâººñ ç¿¿í óðàãø 40 êì-èéí çàéòàé Àðö Áîãäûí ¿ç¿¿ðò îðøèõ Ìóõàð áóëàã íýðòýé ãàçàð 8 êì ºðãºí, 12 êì óðò òàëáàéã ýçýëñýí øèíý ÷óëóóíû ¿åèéí äàðõíû ãàçàð áàéäàã. Òèéì èõ òàëáàéã ýçýëñýí ÷óëóóí çýâñãèéí ¿åèéí äàðõíû ãàçàð Àçè, Åâðîïò îëäñîí ìýäýý îäîî áîëòîë ¿ã¿é, çºâõºí Ìîíãîëä îëäñîí àæýý.
· 1076 îíä Êèäàíû ýçýí õààí ãàëò ñóì òóðøñàí íü äýëõèéí àíõíû ãàëò èõ áóó áàéâ. Êèäàí ãýäýã íü Õ¿íí¿ óäàìòàé ìîíãîë ãàðàëòàé 901 - 1125 îíûã õ¿ðòýë 200 ãàðóé æèë îðøèí òîãòíîñîí áèäíèé ºâºã äýýäýñ áèëýý. 13- ð çóóíû ¿åä Àðàáóóä ìîíãîë÷óóäààñ ãàëò çýâñýã àøèãëàõûã ñóðñàí áàéíà. Ýíý íü äýëõèéí òåõíèêèéí øèíæëýõ óõààíä îðóóëñàí òîì íýýëò áîëæýý.
· Õóóðàé ñ¿¿ã àíõ Ìîíãîë÷óóä õèéæýý. 13-ð çóóíä õèéæ áàéñàí ãýâýë òà íàð õà÷èðõàõ áàéõ äàà. Ãýâ÷ ¿íýõýýð õèéäýã áàéæýý. Õóáèëàé õààíû îðäîíä 17 æèë àìüäàðñàí òà íàðûí ñàéí ìýäýõ Èòàëèéí àëäàðò æóóë÷èí Ìàðêî Ïîëî ýíý òóõàé òýìäýãëýí ¿ëäýýñýí áàéíà. Ýíý àðãà íü ñ¿¿íä øàð, öàãààí áóäààã áàãà áàãààð õèéæ áààõàí áóöàëãàñààð öºöãèé øèã áîëãîîä õàòààí òàëõëàõ àðãààð õèéäýã áàéâ. Áàñ íýã àðãà íü áàë áîëîõã¿é ñàâàíä äýýðõèéã õàëààí áàãà áàãààð õóñàìòóóëàõ ìàÿãààð õàòààæ òàëõàëäàã áàéëàà. Èõ ìîíãîë óëñûí òàëààð îëîí ñîíèí ìýäýýëëèéã áè÷èæ ¿ëäýýñýí Ìàðêî Ïîëîä ìîíãîë÷óóä òàëàðõàõ ¸ñòîé þì ø¿¿.
· Äýëõèéä õàìãèéí ¿íýòýé öóë àëòàí íîì çºâõºí Ìîíãîëä ë áàéíà. Ìîíãîë, òºâ人ð áè÷èãäñýí 17 õóóäàñ áóõèé ñóäàð. Öýâýð àëòàí ÿëòñàí õóóäàñ á¿õèé ýíý ñóäàðò 7 êã 372 ã àëò îðæýý.
· Óðòûí äóó áîë ìîíãîëûí àðä ò¿ìíèé äóóíû óðëàãèéí ñîíãîäîã õýëáýð, îðãèë íü þì. Á¿ð Õ¿íí¿ Ñ¿íí¿ãèéí ¿åýñ ýõëýëòýé óðëàã ãýäýã. Íýã ë æèøýý õýëýõýä “Ýðòíèé ñàéõàí”, “ Çýýðãýíýòèéí øèë” çýðýã óðò äóóíóóä íü ×èíãèñ õààíû ¿åýñ óëàìæëàëòàé ãýýä áîäîõîä 800 æèëèéí íàñòàé äóó áàéõ íü ýý. Óðòûí äóóíä ìîíãîë îðíû òàë õýýðèéí õÿçãààðã¿é óóäàì, îé õºâ÷èéí ñ¿ð æàâõëàí, õ¿í àðäûí àæ àìüäðàë, ñýòãýëèéí óâüäàñ á¿ðýí øèíãýñýí áàéäàã. Ìîíãîë óðòûí äóó íü ººð ÿìàð ÷ óëñ ¿íäýñòýíä áàéõã¿é õîñã¿é óðëàãèéí òºðºë. Ìîíãîëûí íýðò õºãæìèéí çîõèîë÷ Æàíöàííîðîâ ãóàé äýëõèéä áàãàëçóóðààð õàìãèéí ÷àíãà õàìãèéí ñàéõàí äóóëàõ õ¿íèéã çºâõºí ìîíãîëîîñ ººð õààíààñ ÷ îëîõã¿é ãýæ õýëñýí áàéäàã. ªºðººð õýëáýë ìîíãîë äóóíû ñóðãóóëü äýã íü áàãàëçóóðààð äóóëàõäàà áàéäàã áàéíà. Òà íàð Íîðîâáàíçàä ãóàéí äóóëàõûã õàðâàë àì íü æèìèéãýýä áàéãàà ìºðò뺺 äóó íü õàäààä õà÷èí ñàéõàí äóóëààä ë áàéíà. Ãýòýë Èòàëè çýðýã áóñàä îðíû äóó÷äûã õàðàõàä àì íü õýäèé ÷èíýý òîì àíãàéâàë òºäèé ÷èíýý ñàéí äóóëäàã ãýíý. Èíãýýä õàðüöóóëàõàä ìîíãîë äóóíû ñóðãóóëü äýã íü äýëõèéä õààíà ÷ áàéõã¿é öîðûí ãàíö. Òèéìýýñ ÷ ãàäààäûíõàí ìàíàé óðòûí äóóã ñîíñîõ äóðòàé áàéäàã áàéõàà. Òà íàð í¿äýý àíüæ áàéãààä óðòûí äóóã ñîíñîîðîé. ¯íýõýýð ãî¸ ñîíñîãäîíî. Ãàäíûõàí ¿ãèéã íü ìýäýõã¿é ìºðò뺺 àÿûã íü ñîíñîîä ë óéëààä áàéäàã. Ñîëîíãîñ, ßïîíä óðòûí äóó áàéäàã áîëîâ÷ òýð íü Ìîíãîëîîñ óëàìæëàëòàé ãýäýã.
· Äýëõèéí äóóíû óðëàãèéí áàñ íýãýí ãàéõàìøèã íü õººìèé. Õ¿íèé àâèà ÿëãàðóóëàõ ýðõòýí õºãæìèéí çýìñýã áîëæ õîîëîé õýëíèé ¿ç¿¿ð õî¸ðûí àâèàãààð õººìèéëäºã. Ìîíãîë õººìèé íü ººð õààíà ÷ áàéõã¿é õîâîð óðëàã.
No comments:
Post a Comment