ЗӨВХӨН МОНГОЛДОО / үргэлжлэл 1 /

·        Äýëõèéä õàìãèéí àëäàðòàé õààí, öýðãèéí æàíæèí Ìîíãîë óëñûã äýëõèéä òàíèóëñàí äýëõèéí çóóíû ìàíëàé õ¿í, ýçýí ×ÈÍÃÈÑ õààíààðàà ìîíãîë÷óóä áàõàðõäàã. ×èíãèñ õààíã¿éãýýð Ìîíãîëûã òºñººëºõèéí àðãàã¿é. Äýëõèéí ò¿¿õèéí õóóäñàíä òºðºí ãàðñàí 8 øèëäýã àãóó æàíæèä áàéäãèéí õàìãèéí õàìãèéí øèëäýã íü ×èíãèñ õààí ãýæ îëîí îðíû ýðäýìòýä ¿íýëäýã.

·         

Äýëõèéä õàìãèéí ºíäºð õ¿í  Àðõàíãàé àéìãèéí õàðüÿàò èõ ìîíãîë Øàðàâæàìö 2 ìåòð 75 ñì áàéæýý. Æàíæèí Ëõàãâàñ¿ðýíãèéí äýðãýä öýðãèéí àëáà õààãààä áóöàõ çàìäàà àâòîìàøèíû îñëîîð25 íàñàíäàà íàñ áàðæýý. Ò¿¿íèé àðàã ÿñ Ýð¿¿ë ìýíäèéí èõ ñóðãóóëèéí àíàòîìèéí àíãèä áàéäàã áºãººä áàðóóí òàëûí ÷ºìºã íü àëãà áîëæ òýìýýíèé ÷ºì㺺ð îðëóóëñàíûã áîäîõîä  èõ ë òîì õ¿í áàéãàà áèç. Îäîî ÷ äýëõèéí õàìãèéí ºíäºð õ¿í íü ªâºð Ìîíãîëûí èðãýí áàéãàà áèëýý.

·        Äýëõèéí äýýâýð Ãèìàëàéí íóðóóíû íî¸í îðãèë Æîìîëóíãìàä õàìãèéí àíõ 1953 îíû 5-ð ñàðûí 29-íä õ¿í ãàðñàí íü ìîíãîë ãàðàëòàé áàëáà õ¿í Äýíçýí Íîðãîé áàéëàà. Äýíçýí Íîðãîé Ãèìàëàéí îðîéä ãàðààä ººðèé㺺 áè ÌÎÍÃÎË Õ¯Í ãýæ çàðëàñàí þì áèëýý. 52 æèëèéí äàðàà 2005 îíû áàñ ë 5-ð ñàðûí 29-íä  çàëóó óóë÷èí ªñºõáàÿð ãàðñíààð ìîíãîë õ¿í õî¸ð äàõü óäààãàà äýëõèéí çóëàéä õºë òàâüñàí íü ìîíãîë÷óóä áèäíèé ìàø òîì áàõàðõàë. Ýíý íü Æîìîëóíãìàã 8850 ì ãýäãèéã áàòàëñàíààñ õîéø ãàðñàí àíõíû àâèðàëò áîëæ áàéãààãààðàà áàñ íýã îíöëîã àâèðàëò áîëæýý.  Ãèìàëàéí îðîéä Ìîíãîëûí äàëáàà ìàíäàæ áàéãàà ãýýä áîäîõîä  ¿íýõýýð ñàéõàí.

·        Äýëõèéä õîñã¿é õîîëîéòîé óðòûí äóó÷èí Íîðîâáàíçàä ãóàé áîë  äàõèí äàâòàãäàøã¿é àãóó äóó÷èí õ¿í áèëýý.  Òýãýýä  ÷  õ¿í òºðºëõòºí ò¿¿íä  ÇÓÓÍÛ ÌÀÍËÀÉ ÄÓÓ×ÈÍ öîëûã õàéðëàñàí .

·        Õàìãèéí ìýðãýí õàðâàà÷ Åñ¿íãý ìýðãýí ×èíãèñèéí óäìûí õ¿í / Õàâò Õàñàðûí äýä õ¿¿/ áèëýý. Ò¿¿íýýñ õîë áàéã àëäàëã¿é õàðâàñàí òóõàé õ¿í òºðºëõòºíèé  ò¿¿õýíä òýìäýãëýãäýýã¿é áàéíà.  Ýíý òóõàé “×ÈÍÃÈÑÈÉÍ ×ÓËÓÓÍÛ ÁÈ×ÈÔ-ò òýìäýãëýñýí áàéäãèéã òà íàð óðàí çîõèîëûí õè÷ýýëýýð òàíèëöñàí. Ýíý õºøººã 1224-1225 îíû ¿åä áîñãîæýý. Ýíý õºøºº îäîî Ëåíèíãðàä õîòûí ýðìèòàæèä õàäãàëàãäàæ áàéäàã. Õºøººíä 1224 îíû ºâºë Áóõûí õîîëîé ãýäýã ãàçàðò áîëñîí á¿õ Ìîíãîëûí íî¸äûí õóðàëäàé äýýð Åñ¿íãý  íî¸í 335 àëä / 500 ãàðóé ìåòð/ õîë áàéñàí áàéã ãîéä öýöýí îíîæ øàëãàðñàí ò¿¿õèéã 5 ìºð, 21 ¿ãýíä áàãòààí ñèéëæ ìýäýýëñýí àæýý. Ãàéõàìøèãò õàðâàëãààðàà  íýðýý ìºíõºëñºí Åñ¿íãý ìýðãýí áîë ×èíãèñ õààíû ä¿¿ Õàâò Õàñàðûí  äýä õ¿¿ þì. Òýðýýð ×èíãèñ õààíû õàéðòàé ¿ð à÷ íàðûíõ íü íýã áàéëàà.

·